KIPÇAK BAŞBUĞ KOMUTAN KUBASAR VE DOĞU KARADENİZİN TÜRKLÜĞÜ

 KIPÇAKLAR VE BAŞBUĞ KUBASAR KUMAN

Kıpçaklar(Kumanlar/Kunlar/Polovetsler) açık tenli ,sarıya çalan açık kumral saçları olan mavi-yeşil -ela göz renklerine rastlanılan kendine özgü güzel ve güçlü bir yapıya sahip bir öncü Türk boyudur!Göçebe olarak kuzeyden yayılan bu savaşçı halk binicilik ,atıcılık, Türk saldırı savaş ve akıncı taktiklerini çok iyi uygulamaları yanı sıra üzerlerine giydikleri gösterişli zırhlar kalkanlar mızraklar oklar ile Kıpçak kuman Türk savaşçıları yüzlerine taktıkları hissiz soğuk ve ürpertici demir savaş maskeleri ile tanınırdı!

Yerleşik hayata ,kültür ,sanat ve medeniyete en hızlı şekilde uyum gösterip bir çok farklı ulusa öncü olan Türk boyu Kıpçaklar, Tarım konusunda kısıtlı kalsalar da özellikle hayvancılık ve yayla kültürüne hakimdirler.Kemençe ve tulum çok eski zamanlardan gelen milli çalgılarıdır.İslam ,hristiyanlık ,yahudilik ,şamanizm dinlerine de mensup olmuş, Türk rus gürcü ermeni ve Avrupalı kültürün etkin öncüleri olmuşlardır!Avrupa da Macar ,Bulgar ,slav ve Finlilere kadar bu etkileri görülür!Lazlar ve Hemşinler Kuman (Kıpçak) Türküdür.

M.ö. 2.yy.'da Altay dağları ile Tanrı dağları arasında yer alan Çungarya havzasının en önemli ve etkili topluluğu olan Wu-sunlar Kıpçakların hür ataları olarak bilinirler.Mete Han zamanında Hun birliğine dahil olan Wu-sun lar ,Hunların dağılması ile tekrar bağımsız olarak yaşadılar!Hun akınlarının önemli bir faktörü olan Wu-sunlar ,devletleşemeseler de hür topluluklar olarak var oldular.Göktürk devletleri içinde de yarı özerk kendi başına hareket eden hür Wu –sunlar Göktürklerin dağılmasıyla önemli bir güç konumuna gelen Uygurlarla tabii olmayı reddederek sürtüşmeye başladılar.Bu durum Uygur baskısı neticesinde batıya doğru ilerlemelerine ve Karluk devletine iltica etmelerine neden oldu .Karluklarla nispeten iyi geçinen Wu-sun lar daha sonra Karluk-Uygur ittifakı neticesinde var olan Karahanlılar devletiyle anlaşmazlığa düşerek bu sefer Kuzeye Altay dağlarına doğru göç etmeye başladılar.

Wu-sunlara bu noktadan itibaren ''Kıpçak'' adı verildi ve böyle anılmaya başladılar!

Altay dağlarının eteklerinde Kuman Türk topluluğu ile karşılaşıp kaynaşan Kıpçaklar, baskın kültürleri ile fiziksel ve kültürel açıdan kendilerine benzer olan Kumanları Kıpçaklaştırdılar ve böylece bu topluluk komple Kıpçaklar olarak anıldı.Lakin gün geçtikçe güçlenen Moğol devleti Karahitayların aynı zamanda yayılmacı ve baskıcı siyasetinin tehdidi ile Altay dağlarının etekleri merkez olarak temel Kıpçak göçü başladı!

Büyük ölçüde Doğu Avrupa ve kuzey Karadeniz'e doğru yönlenen Kıpçak göçü burada yer alan Uzları ve Peçenekleri etkiledi!Bu büyük ve etkili savaşçı topluluk Kıpçak Türk boyu bu bölgelerde kolayca söz sahibi oldu!Doğu Avrupa'ya giren ve Avrupa içlerine akmak isteyen Kıpçaklar ,bu nedenle bölgedeki hakimiyetlerini kaybetme endişesiyle karşı karşıya kalan slav knezliklerinin karşı koyması ile Slavlarla mücadeleye girişirken ,kuzey Karadeniz'e ,Kırım'a ve Kafkasya'ya inen Kıpçaklar ise bu bölgede yer alan Trabzon imparatorluğu ve Gürcü krallığı ile bu ilk zamanlar için uyumlu bir politika güttüler.

Kafkasya'ya göç edip yerleşen Kıpçaklar ,daha önceki inançları olan Göktürk tek tanrılı dinini bırakıp Ortodoks Hristiyan olmuşlardı. Aynı dönemde Kıpçakların bir bölümü de Doğu Karadeniz'e Trabzon İmparatorluğu sınırları yakınlarındaki sahil kesimlerine yerleştiler.

Ama Kıpçak Türklerinin kağanı Atraga Han kendileriyle birlik olmayan bu boya oldukça sinirlenmiş, zor durumlarında desteklememişti. Yalnız kalan kafkas Kıpçakları da bölgedeki yine ortodoks hristiyanlığa mensup olan ermeni ve lazlarla yakınlaşarak ,ateşe tapan sassanilerin baskısından bunalıp harabe halindeki bölgeyi yeniden imar edip yerleşen Prens Hamam önderliğinde Hamameşen (Hamamın şehri/Hemşin) Prensliğinin kurulmasında etken faktör durumuna gelerek,boyunduruğu altında oldukları Trabzon İmparatorluğuna vergi ödemeye başlamışlardı. 

Bu arada Atraga Han ,güzelliği ile tanınan kızı Guranduht ile dindaşı Gürcü Kralı Bagratlı David i evlendirmiş, Böylece Gürcü Kralı, akrabası Atraga Han’ın halkına ülkesinde yer vermişti.

Daha sonra Selçuklunun bölgeyi ve Gürcistan’ı işgali karşısında Gürcü Kralı II. David’in çağrısı üzerine Atraga Han kırk bin kişilik ordu ile Selçuklu’yu bozguna uğratarak Gürcistan sınırlarını Erzurum’a kadar genişletmişti.

Bu zaferin ödülü olarak Gürcü Kralı Kıpçaklara Bugünkü Şavşat, Ardanuç, Posof, Damal ve Çoruh boylarında yer vermişti.

Daha sonra Kıpçakların başına geçen Sevinç Han’da 1195 tarihinde kırk beş bin kıpçak aileyi bu bölgelere yerleştirmişti. Bu göç Kumanların Kafkas göçünün son aşaması olmuştu!Bu aynı zamanda bölgede göz ardı edilemez ve yüzyıllar boyunca etkisini gösterecek olan bir Kıpçak Türk varlığını meydana getirmiş oldu!

Gürcü kral 3.Giorgi zamanında gürcü ordusunun ana destek gücünü ve omurgasını oluşturan Kıpçaklar ,asi gürcü kumandan Orbelian'dan kralı himaye etmek adına komutayı alan Kıpçak başbuğu Kubasar sayesinde gürcü ordusuna temelden büsbütün hakim oldular ve gürcü krallığı içinde göz ardı edilemez nüfuzlu bir konuma geldiler!Bundan sonraki dönemde gürcü kraliçesi Tamara nın yönetimindeki gürcü krallığı sahip olduğu bu ordu ile tarihteki en parlak dönemini yaşadı!

Kıpçakların toplam göçü sekiz yüz bini bulunca, Kıpçakların başkomutanı “ters saldıran” olarak anılan Başbuğ Kubasar Gürcülerle anlaşmazlığa düştü ve kendisine bağlı oymakları alarak Hopa, Rize ve Trabzon sahil bölgelerine yerleşti. Bu göçe Ata Bek katılmadı ve bulunduğu bölgede üç yüz on yıl sürecek Atabek devletini kurdu. (Bazı kaynaklarda Başbuğ Kubasar’ı Atabeyin gönderdiği yazıyor)

Başbuğ Kubasar, Atabekler ile bağını kesmeyerek ve güç alarak ,bu bölgelere önceleri yerleşen öncü Kafkas Kıpçaklarının mensup olduğu Hemşin prensliğinden gelen bağlılık ve vergi geleneğini bozup ,Trabzon İmparatorluğuna vergi vermeyi reddetti. Bunun üzerine Trabzon imparatoru bugünkü Artvin’e (Livane) saldırdı.

Başbuğ Kubasar “Ters Saldıran” lakabıyla anılan o güne kadar hiç yenilmemiş, korku salan bir komutandı.

‘Ters saldıran’ lakabını savaş alanında rakibini ters düz eden bir tür hilal taktiği uygulamasından alıyordu!Trabzon imparatorluk ordusunun bu saldırısına da anında karşılık verip, Artvin’e saldıran Trabzon ordusunu tamamen imha eden Başbuğ Kubasar, geri dönüp Trabzon’u yakıp yıktı ve yağmaladı.

Hamameşenler, zamanla birlikte yaşadıkları ve dindaşları Ermenilerden etkilenerek , laz bölgelerinde yaşayan Kıpçaklar da aynı şekilde Lazlardan etkilenmiş dillerini unutmuştu. Bu bölgelerde yaşayan Kıpçaklar yerine göre ermenice yerine göre  lazca konuşuyordu.

Başbuğ Kubasar, Trabzon’un doğusuna hakim olunca bazı Lazlar batıya göç etti. Ama Başbuğ Kubasar, Lazlara ve bölgede yaşayanların inançlarına hiçbir baskı yapmadı.

Hamameşenler bu dönemde Kıpçakların neredeyse tamamının mensup olduğu Ortodoks Hristiyanlığı seçtiler. Başbuğ Kubasar ve Atabekler döneminde Kıpçaklar dahil bölgenin tamamı Ortodoks Hristiyan, ermeni yerliler ve az sayıda Hazar yahudilerinden oluşuyordu. Bölgede Müslüman hiç yoktu. Başbuğ Kubasar sahil boyundaki bu toplulukların vatanseverliğine karşılık çok iyi davranmış, özgürce yaşamalarına olanak sağlamıştı. Bölgeye de “Deşt-i Kıpçak” adını vermişti.

Müslüman olma süreci Kuman toplumunda oldukça sancılıydı.İslamlaşma süreci Kıpçaklarda Selçuklu devleti ile iyi kötü münasebetler ile başladı.Kıpçak toplumu kendi çerisinde bu dönemlerde Müslüman olanlara siyasi anlamda çok sert tepki veriyor İslam’a geçen soydaşlarına hakaret anlamında “dönme” diyorlardı. Bu nedenle, ilk İslamlaşma hareketleri görülen Hemşinliler Kumanlarca bir süre daha dışlanmıştı. Selçuklu yıkılıp Osmanlı bölgeye hakim olunca kitle halinde ilk Müslüman olanlar Hamameşenler’dir (Hemşinler). Hemen arkasından Lazlar ve en sonunda Atabek beyliği kendiliğinden Müslüman oldu.Altınordu devleti ve Timur'un etkisi ile İslam bu bölgede Kıpçak toplumu içerisinde hızla güç ve önem kazanmaya başladı.Böylece genelde gürcü ,ermeni ve Ruslar hristiyan olarak kalırken ,Kıpçaklar hristiyanlığı terk ederek ,ırkdaşları olan Türklerin dahil olduğu islamı seçtiler!Osmanlı hakimiyeti ile bu durum perçinlenmiş ve yayılma hızı kazanmıştır.

Bu dinsel kültürel sürtüşme dönemlerinde aralarında böyle bir antlaşmazlığa düşen Kıpçak bozkırları ,göz ardı ettikleri gittikçe güçlenen Selçuklular karşısında ticaret limanlarını ve stratejik noktaları koruyamadılar! Ayrıca, Kıpçaklar yaklaşan daha büyük ve yıkıcı bir tehlikeden habersizdi! Moğol istilası ,Tüm Kıpçak bozkırlarını ezip geçti! Deşt-i Kıpçak'ta Moğollara karşı Ruslarla birlikte alınan büyük Moğol yenilgisi ile Kıpçaklar dağıldılar! Kimisi Macaristan'a ,kimisi Bulgaristan'a ,kimisi Romanya'ya ,kimisi balkanlara ,kimisi Kafkaslara ,kimisi de Karadeniz kıyılarına dağıldılar ve Deşt-i Kıpçak'ın bütünlüğünü  kaybetmesi ile Kuman-Kıpçak hakimiyeti de son bularak dağıldıkları bölgelerin ve ülkelerin halklarına kültürlerine karışarak gözden kayboldular!Lakin içine girdikleri bölge ve halklarda izlerini ve etkilerini sürdürmüşlerdir!

Trabzon’un doğusunda yaşayan Lazlar ve Hemşinlilerin büyük bölümü Türktür. Hemşinlilerin içerisinde gizlenmiş Ermeniler ve Trabzon’a göç etmemiş Lazların oranı çok azdır.Bu az sayıdaki ermeni toplulukta etkili oldukları zamanlarda dillerini ve Ortodoksluğu empoze ettikleri dönemlerin çok geride kalması ve önemini yitirmesiyle çoğunlukla Osmanlı etkisinde kalan bölgelerde yaşayanlar sunni islama yönelerek Müslüman olup Türkleşmişlerdir! Bunlar günümüzde ermeni kökenlerini ve ortodoksluğu tamamen unutup reddetmişler türkleşip İslamlaşıp dinlerine bağlı vatansever kimseler olmuşlardır!Kıpçak Türklerinin Doğu Karadeniz kolundaki torunları da vatanlarına ve İslam dinine bağlı Türk toplulukları oldular! Osmanlı Türkiyesi sınırları içerisinde kalan bu Kıpçak toplulukları ,bu sayede diğer bir çok halk kültür ve ülke içinde eriyip kaybolan Kıpçak Türk akrabalarına oranla Türklüklerini muhafaza edebilmişlerdir.

Kıpçak topluluklar dağılırken ,Gürcistan'da kalan topluluklar Ahıska Türklerini meydana getiriyorlardı.Gürcistan'ın genel olarak kuzey ve batısında yer alan bu Türk topluluğu gürcülerin gücünü kaybetmesi, Moğol saldırıları ve Ruslarla mücadeleler gibi zor dönemlerden sonra Osmanlı'nın Doğu Karadeniz'e ve Kuzeybatı Gürcistan'a hakim olması ile rahat bir nefes aldılar, lakin Safevilerin saldırıları ile bir hayli rahatsız olan ahıska Türkleri iki ateş arasında kaldı! Osmanlı'nın bu mücadeleden galip çıkması ve batıya yönelmesi noktasında bir nebze rahat günler yaşayan Ahıska Türkleri bir zaman sonra artan rus yayılmacılığı ve Osmanlı'nın bölgede gücünü gittikçe kaybetmesi ile tekrar zor günler yaşamaya başladılar!

Ahıska Türkleri, Sscb döneminde Gürcistan sosyalist cumhuriyeti içinde bayağı sıkıntılı günler geçirdiler .Bir gürcü olan Stalin,  2. dünya savaşında genç Ahıska Türklerini kızıl orduya alması akabinde ,geride kalan Ahıska Türkü ailelerini de Osmanlı'nın mirasçısı olan Türkiye ile yakın ilişkilerinden çekinerek orta asya'nın içlerine ve Özbekistan dolaylarına doğru zor acımasız ve katliam gibi bir sürgüne maruz bırakmıştır.Bu sürgün esnasında kötü şartlar açlık ve hastalıklar nedeniyle bir çok Ahıska türkü ölmüştür! Özbekistan'a gelen Ahıska türklerini de burada rahat bırakmayan Ruslaşmış Özbek dinsiz kızıl sıçanlar Ahıska Türklerine karşı dünyanın unuttuğu ama bizim asla unutmayacağımız Fergana zulmünü acımasızca uyguladılar! Ahıska Türkleri için bu asırlık sürgün zulmü bugün halen daha bitmiş değildir!

 Bir diğer Kıpçak kökenli Türk topluluğu olan Pomaklar ise doğu Avrupa ve balkanlara yayıldılar! Romanya, Makedonya ,Yugoslavya ,Arnavutluk ,Bulgaristan ve hatta Yunanistan'da yer alan Pomaklar ise bulundukları ülkenin batı Avrupai ve hristiyan baskısına ve asimilasyon politikalarına maruz kaldılar!Bu baskılar sonucunda kısmen asimile olan bazı Pomaklar Türklüklerini unuttular buna karşın ulaşımı zor olan küçük köylerde kümelenip izole kalarak bir arada kalmayı başaran Pomak topluluklar islami inanç ve kültürlerini korumuşlar böylece Türk kimliklerini kökleştirerek devam ettirebilmişlerdir bugün!

Kıpçaklar medeni ileri görüşlü deha ,yetenek ve güçlerini bulundukları ülke ve toplumlarda da göstermekten geri durmadılar.Bunların başında gelen Büyük Türk İslam savaşçısı veTürk kumandanı stratejik deha  Köle kral Baybars Han, Moğol istilası akabinde çocuk yaşta ailesini kaybedip köle pazarlarında satılırken keşfedilmiş ve Memlük -Kölemen devletinde askeri hiyerarşide hızla yükselip söz sahibi olduktan ve bir çok önemli zaferler kazanıp haçlıları defalarca tepeleyip yenilmez olan Moğol ordularını mahvedip Moğolları gerileme devrine soktuktan sonra Memlük devletinin tahtına geçmiştir!

Baybars Han'ın savaş maskesi

Taa Hindistan'a dek gidip Delhi Türk Sultanlığı nın 2. hükümdar sülalesinin kurucusu olan Sultan Gıyaseddin Balaban (Uluğ Han) da Kıpçak türküydü ! Balaban küçük yaşta Moğollara esir düşmüştü ,sonra köle olarak satıldı ,lakin sahiplerinden iyi askeri ve devlet adamı eğitimleri alan Balaban ,Hindistan'da ordunun başına geçip Moğolları oradan kovdu. Hindu ayaklanmalarını bastırıp Türk emirliklerin destek ve isyanlarıyla yönetime geçti ve adil yönetimiyle Türk İslam etkisinin bugünde Hindistan'da var olmasında katkısı büyüktür!

KIPÇAK/KUMAN TÜRK BOYLARI

1. TOKSOBA ( Dokuzoba)  : Tatar kökenlidir. Moğollarla işbirliği yaparak Durutları yok etmenin eşiğine getirmiştir.

2. JETİOBA ( Yedioba ) : Kalabalık bir boydur.

3. BURDJOGLİ ( Burçoğlu ): Kıpçak Toplumunun Merkezini oluşturan boylardan biridir.

4. ELBARLİ ( Kurtbölgeli ): Kıpçak Hanları bu boydan seçilirdi.

5. KANGAROGLİ ( Konguroğlu ): Peçenek asıllıdır. Sonradan Kıpçak organizasyonuna girmiştir.

6. ULADJOGLİ ( Ulaşoğlu ) : Macaristan’da iz bırakmış bir boydur.

7. DURUTLAR ( Dörtler-Dörtoba ): Moğol saldırısından büyük zarar görmüş Deşti-Kıpçak’dan göçmüştür.

8. KULABOGLİ ( Kulobaoğlu ): At besleme kültürü çok güçlüdür.

9. JORTAN ( Çortan ): Turna balığı anlamına gelmektedir.

10.KARABİRKLİ ( Karaşapkalı/Karakalpak Türkleri ): Peçenek asıllıdır.

11. KOTAN ( Kutan ): Kuman asıllıdır.

ÜNLÜ KIPÇAK - KUMAN KOMUTAN VE ÖNDERLERİ

1 - Atraga (atrak) : Dağıstan / Şaman – Kıpçak Başbuğ Şaraga Han'ın torunudur ve  kendisine bağlı 40.000 aile ile Gürcistan’a göçmüştür.Gürcü ordusunun temelini oluşturmuştur.

2 -Asen : Bulgaristan / Ortodoks - Tırnova isyanı ile Bulgaristan tahtını alan Teodor'a yardım etmiş kıpçak isyancı önder.'Peter' ismini alan Teodor'un Bulgaristan'a hakimiyetinde ve Bizans'a karşı savaşlarında emrindeki kıpçak güçleri ile destek vermiş ve devlet işlerini devralarak Asen hanedanlığını kurmuş ,böylece Bulgaristan tarihine geçmiştir.

3 -Aktay : Mısır / Müslüman – Bahri memlüklerin lideri iken İktidar mücadelesine giriştiği Kutuz tarafından öldürülmüştür.

4 - Aybek : Mısır /Müslüman – Memlüklerin ilk sultanı olan kraliçe Şecer-üd-Dürr ile evlenerek Memlük hakanı oldu.Ordu ile yaşanan anlaşmazlık sonrasında iktidar mücadelesine giriştiği Kutuz tarafından öldürülmüştür.

5 - Baybars : Mısır / Müslüman – En meşhur Kıpçak savaş stratejisti ve devlet adamı emir  kumandandır. Kölelikten gelip Memlüklerin sultanı olmuş , Donanmayı geliştirmiş,karada ve denizde haçlı Fransız ordusunu defalarca mahvetmiş,ermeni krallığına son vermiş ve yenilmez Moğolları Ayn Calut savaşında durdurmuştur.Elbistan savaşında da Hülagü nün oğlu Abaka nın moğolarını tamamen imha ederek batı da moğol tehlikesine son vermiş kıpçak Türkü cihangir fetihçi başbuğdur.

6 - Balaban ; Delhi-Hindistan/Müslüman-kökleri bir Kıpçak kolu olan Alperilerden gelen yenilikçi ve savaşçı aynı zamanda adil ve merhametli Delhi Türk sultanı. Ardıllarının kendisi kadar dirayetli olmaması sonucu yönetim Halaç hanedanlığına geçmiştir!

7 - Basaraba : Eflak-Boğdan /Ortodoks – Balkanlar’daki Basarabia adlı bölge kendisine atfen namlandırılmıştır. Eflak -Boğdan prensliğini kurmuştur.

8- Baçman : Kırım /Şaman - Aşağı Volga bölgesinde hakim olan Kıpçak kahraman Lider.Elbarlı boyundan olan Baçman han, Moğol istilasına karşı mücadele etti ve moğol hakimiyetine karşı kıpçak isyanlarına önderlik etti.İsmi,bazı tatar ve nogay efsanelerine konu olmuştur.

9 - Baytursun : Dağıstan / Şaman

10 - Boniyak (Manyak) : Trakya /Şaman - Tugorkan Han ile birlikte,zor durumdaki Bizans kralı Aleksios'a yardım ederek Levinion savaşında Peçenekleri ağır bir yenilgiye uğratmıştır.Akabinde kumanların Polonya istilasını yöneten Boniyak, burada küçük bir birlikle Przemysl savaşında donanımlı macar suvari birliğini mağlup etmiştir.Boniyak ,Tugorkan han ile birlikte Bizans hanedanı içindeki hakimiyet mücadelesinde taraf olmuş ama bundan bir fayda sağlayamayınca akabinde rus topraklarına doğru saldırı ve yayılma politikasına girişmiştir.

11 - George Terter : Bulgaristan / Ortodoks - Bulgarların tanınan çarı.Asen hanedanlığının çökmesi ile bu hanedanlıktan gelen soylu bir kadın olan Kira Mariya ile evlenerek tahta çıkmıştır.Bizans ve Sırplarla savaşında kan bağıyla ait olduğu Kıpçak Türk topluluklarından destek almıştır.Böylece Kıpçaklar Bulgar devleti ve ordusunda daha çok yer almaya başladılar.Balkanlarda Bulgar varlığını perçinlemiştir.

12 - Gorgor : Gürcistan /, Ortodoks. Gürcü hanedanlığı tarafından Tiflis'e vali olarak atanmıştır. Atabeklerin öncü lideriydi.Nesiller sonra aynı adı taşıyan torunu gürcü kralını yenerek hapse tıkmıştır.

13 - Jortan : Artvin / Ortodoks – Mensubu olduğu Çortan Boyu ile anılmış şahsi ismi kullanılmamıştır. Osmanlı tapularında kendisine ait mülklerden bahsedilmektedir.

14 - Toktemirus : Eflak- Boğdan /Ortodoks – Basaraba’nın babasıdır.

15 - Sevinç : Dağıstan / Şaman – Kendisine bağlı 40.000 aile ile Artvin- Trabzon Rum devleti arasına yerleşmiştir.

16 - Stefan Şişman : Bulgaristan / Ortodoks – Sishman ailesi uzun yıllar Bulgar Kraliyet ailesini oluşturmuştur.

17 - Sokal (İskal) : Kafkasya / Şaman - Kafkasya'ya inen kıpçak birliğinin lideri.Sokal Han , ruslara karşı savaşan ilk kıpçak önderidir. 1061 yılında rus Pereyaslav prensliğine saldırmış ve büyük rus prensi Vselovod'a büyük darbe indirmiştir. Bundan sonra rus prensliklerine karşı Kıpçak saldırıları başarı kazanarak devam etti.Böylece bu bölgede kıpçak varlığı güç kazanmaya başladı.

18 : Şaraga (sarıcık) : Kırım / Şaman – Önde gelen fetihçi komutanlardandır. Hayatı boyunca aktif bir politika izlemiş komşu milletlere korku salmıştır. Baskın düzenleyip köle alma konusunda oldukça başarılıydı.Kıpçakların tarih sahnesine çıkmalarında öncü olmuştur.

19 - Tumanbay (dumanbey) : Balkanlar/ Şaman

20 : Kemenche : Macaristan / Ortodoks – Macar Kralı 4. Laszlo'ya  Suikast düzenleyip öldürmüş, yakalanıp idam edilmiştir.Kırım yarım adasına adına ithafen köy isimleri bulunur.Yine Gagavuzlarda Kemençe ibaresi keman anlamında kullanılmış olup ,yaygın bir Türk çalgısıdır.Bu çalgıyla çalınıp oynanan folklorik halk oyununa da Horo adı verilir.

21 : Kubasar (ters saldıran) : Gürcistan /Ortodoks – Gürcistan krallığına tarihindeki en parlak dönemleri yaşatmış,darbe ile Başkomutanlıktan alınmış üzüntüden felç olmuştur. Kendisine bağlı oymaklar Rize’ye göçmüştür.Doğu Karadeniz Kıpçak varlığının öncüsüdür.

22 : Kutlu Aslan : Gürcistan / ortodoks – Kubasar’a darbe düzenlemiş yeni yönetimde rol almıştır.

23 : Kutuz : Mısır /Müslüman – Harzemşah devleti kökenli Kıpçak savaşçı lideri.Ailesini ve yakınlarını moğolların Harzemşah devletine saldırıp katliam yapmasıyla kaybederek esir düşüp köle pazarında satılan Kutuz ,Memlük devletinde başarılı bir kumandan olarak yükseldi.Aybek ve Aktay ‘ı öldürmüş, Moğol tehdidi yaklaşınca buna kayıtsız kalan Aybek in oğlu sultan Ali yi tahttan indirip sultan olmuştur.Kendisi gibi kölelikten gelen Savaşçı Baybars’ı keşfetmiştir.İktidar mücadelesinde Baybars Han tarafından saf dışı bırakılmıştır.

24 : Kopyak (köpek) : Kırım / Şaman – Kırım Bölgesinin önde gelen Başbuğlarındandır.Könçek Han ile birlikte rus prenslikleri arasındaki sürtüşmelere müdahil olmuştur.Yaptığı baskınlarla Kırım sahil hattının yükünü hafifletmiş ,rus prensliklerini Sibirya'ya hapsetmiştir.

25 : Könçek (pantolon) : Kırım /Şaman – Önde gelen komutanlardandır. Balkanlara sık sık inmiş Bizans ordularını çok yıpratmıştır.Rus prenslikleri arasındaki siyasi mücadelelere müdahil olmuştur.Böylece siyasi ve coğrafi olarak pek çok avantaj sağlayan Könçek Han, doğu ve batı kıpçak kabilelerinin birleşmesinde öncü rol üstlendi.

26 : Köten : Macaristan/ Şaman – Könçek'in oğlu.Ülkesini istila eden Moğollar ile boğuşmuş ,Rus knezliklerinin önderi Kiev knezliği lideri Mstislav ile ittifak kurmuştur. Kalka savaşında moğollara yenilip batıya doğru çekilerek Macaristan’ı istila etmiş, macar kral 4.Bela ile anlaşarak kendisine bağlı 40.000 aile ile yerleşik hayata geçmiştir.Burada yaklaşan moğol ordusuna karşı bu kez macarlarla ittifak yapan Köten Han,kendisini istemeyen bazı koyu katolik macar soylularının suikasti sonucu öldürüldü.Buna kızan Kıpçaklar intikam için Güney Macaristan'ı yağmalamış ve ittifaktan çekilmiştir.

27 : Kalavun : Mısır / Müslüman -Baybars hanın ardıllarından sonra Memlük sultanı oldu.Siyasi çalkantılar içinde 2 kez tahta çıktı, bu istikrarsız dönemde birbirleriyle ittifak yapan moğollara ve ermenilere karşı kıyasıya savaştı.32 yıl süren 3.saltanatı barış ve  istikrar içinde geçti.

28 : Tapar Han : Güney Rusya/Şaman – Kıpçak organizasyonunu kuran ilk Kıpçak Hanıdır. Elbarlı Boyuna mensuptur.

29 : Akbaş : Romanya /Ortodoks

30 : Akkuş : Romanya /Ortodoks

31 : Çolpan : Romanya /Ortodoks

32 : Toluntay : Romanya /Ortodoks

33 : Payandur : Romanya /Ortodoks

34 : Tutarkan : Romanya /Ortodoks

35 : Berkiş : Romanya /Ortodoks

36 : Balika(Balık) : Balkanlar /şaman – Balkanlarda hakimiyet kurmuş etkili öncü lider!Bizansta yaşanan hanedanlık kavgalarına dışarıdan müdahil olmuştur.Bizansa karşı Aydınoğlu Umur Bey'e destek vermiştir. Vebadan yada altında bizansın parmağı olan bir siyasi misilleme suikasti sırasında öldüğü söylenir.Balkanlar ibaresi onun adına atıfta bulunularak halen daha geçerli uluslar arası bir coğrafi tanım olarak kullanılır.Dobric’in kardeşidir.

37 : Dobriç : Balkanlar/Şaman – Abisi Balika'nın ölümü üzerine Onun yerine geçerek,Balkanlardaki Dobruca Devletini kurmuştur.Bugünde kısmen türkmen kökenli toplulukların var olduğu Romanya ve Bulgaristan arasında ikiye bölünmüş olan Dobruca bölgesine adını vermiştir.

38 : Buğa (Boğa) : Romanya/Ortodoks

39 : Ötemiş : Romanya/Ortodoks

40 : Abılay han : Kazakistan / Müslüman - Kazakistan’ı moğol istilasından kurtaran ve millet bilincini aşılayan efsanevi milli kazak önderi.Ayrıca Çin ve Rusya'ya diplomatik yeteneği ile ülkesini kabul ettiren Abılay Han ,ruslara karşı askeri başarılar elde etmiştir.1781 yılında vefat etmiştir ,mezarı Türkistan'da dır. 

Abılay Han

Doğu Karadeniz gerçek Türk yatağıdır! Eğer Karadeniz Türk değilse bu ülkenin başka hiç bir yeri de Türk olamaz!

Karadeniz, özellikle doğu Karadeniz her daim ulaşımı ve yaşaması zor olan bir coğrafyaydı! Kuzeyde dağlık ve sert iklimi yanısıra denizin toprağın çetin yapısı ile uğrak olmayan ,tercih edilmeyen zor bir bölge ve  o bölge kuzeyden inen Kıpçak Türklerinin yurdu oldu! O gürcü dedikleriniz hiç bir zaman çoğunluk olmadı ,hatta Karadeniz in doğusu ve Gürcistan'ın kuzey batısı Ahıska Kıpçak Türklerinin yoğun olarak yurt edindiği bölgelerdi! Gürcü krallığını krallık yapan Kıpçak Türk askerleriydi.Başbuğ Kubasar  komutasındaki Kuman tTürk ordusu sayesinde gürcü krallığı tarihteki en parlak dönemlerini yaşamıştır.Gürcü kralları ,Türk  önder ve  Komutan Kubasar ve sonraki nesilleri için Kıpçak Türk askerlerine ve tebaasına bu faydaları nedeniyle Doğu Karadeniz bölgesini yurtluk verdiler!

                                                 

Anadolu'nun kuzeydoğusu ve Karadeniz'e sonraki dönemlerde Bizanslı rumlar hakim oldu. Anadolu'nun içleri ortası ve güney doğusu ile batısı ve Akdeniz, ege bölgeleri ise göz önünde oldu ve her daim kavimlerin geçiş alanıydı .Böylece bu  bölgeler daima mozaik bir yapıda oldu, halklar kültürler birbirleriyle etkileşim ve karışım içinde oldular hep!

Bizans ,Karadeniz bölgesinde ise tam yerleşmeyerek lakin düzenli bir ordu ve devlet sistemi kurup bu bölgeyi kendisine bağlayarak buralara hakim oldu ama yine de bu adamlar Roma'yı Atina'yı, İstanbul'u bırakıp gelip Karadeniz'de yaşamayı seçmedi ama o coğrafyayı kendi devletlerine bağladılar! Lakin üstünkörü devletçi kültürel etkileri haricinde derin dinsel ve kültürel etkileri neredeyse hiç yoktur!

Sonrası malum; Osmanlılar bu sefer fetihlerle geldiler ve devlet birliği kurup buralara hakim oldular! Gerçek bu !!

Karadeniz'in doğusu Rize,Trabzon, Artvin Türk olmayacak ta Ankara, İzmir, Denizli,İznik ,İzmit  Konya, İstanbul  mu Türk olacak? Antalya ,Bursa ,Antep ,Maraş ,Sivas, Erzurum ,Erzincan mı Türk olacak?Diyarbakır, Hakkari ,Şırnak ,Van mı Türk olacak?Onca kavmin,ırkın, kültürün gelip geçtiği yol geçen hanı olduğu ve her birinin tarih boyunca ırkının kültürünün izlerini bıraktığı ,karma çorba haline gelmiş ve  halen daha bir çok kültürel mozaiğin etkilerinin sürdüğü batı iç ve doğu Anadolu mu Ege Akdeniz Marmara mı Türk olacak yoksa ulaşılması zor, yol üstü olmayan, kimsenin gitmediği yaşamayı tercih etmediği kapalı ve kendine dönük kalan Kıpçak Türklerinin yurtluğu Doğu Karadeniz mi Türk kalacak? Doğu karadeniz Türk değilse hiç kimse Türk değil,eğer herkes Türkse Doğu Karadeniz zaten Türk tartışmaya bile gerek yok!

KÜNYE

Tür;Deneme,Makale,Teori

İçerik;Kültür,Tarih,bilim

Kaynak;Araştırmalarım

Dönem;Şubat 2018

Güncelleme; Yok